Giriş
Kompozit rögar kapakları; hafiflik, korozyon direnci ve yüksek mekanik dayanım sayesinde modern altyapının standart bileşeni haline geldi. Ancak ürün ne kadar kaliteli olursa olsun, yanlış montaj güvenlik, sızdırmazlık ve ömür üzerinde doğrudan olumsuz etki yaratır. Bu kapsamlı rehberde, TS EN 124 standardı ve üretici tavsiyeleri ışığında kompozit kapak montajının A’dan Z’ye en iyi uygulamalarını anlatıyoruz: zemin hazırlığı, harç/oturma detayı, kapak-çerçeve toleransları, kilit sistemleri, torklama, testler ve bakım.
“Doğru seçim + doğru montaj + düzenli kontrol = uzun ömürlü ve güvenli kapak sistemi.”
Planlama ve Doğru Ürün Seçimi
Montaj sürecinin ilk adımı, kullanım yerine uygun sınıfın seçilmesidir. TS EN 124’e göre A15 (yaya bölgeleri) ile F900 (havaalanı, liman) arasında farklı yük sınıfları bulunur. Örneğin; kaldırımlar ve otopark girişleri için B125, yol kaplamaları için D400 tipik tercihlerdir. Ayrıca;
- Çerçeve yüksekliği ve kanal boyutları, mevcut altyapıya uyumlu olmalıdır.
- Kilit sistemi (emniyetli tasarım) sirkülasyonu yoğun alanlarda kapağın yerinden çıkmasını önler.
- Kaymaz yüzey yaya güvenliği için özellikle ıslak-zeminde kritik önemdedir.
Zemin Hazırlığı ve Oturma Detayı
Sağlam bir montajın %50’si iyi zemin hazırlığıdır. Çerçeve, donatıyla güçlendirilmiş betonarme yüzeye tam ve düz oturmalıdır. Boşluklar, ileride çatlak ve oturmaya neden olur.
- Düzlem Kontrolü: Tesviye ölçümleriyle çerçevenin terazide olduğundan emin olun.
- Harç Seçimi: Donma-çözül döngülerine dayanıklı, büzülmesi düşük, yüksek aderanslı harç kullanın.
- Oturma Yüzeyi Temizliği: Yağ, kir, gevşek parça kalmamalıdır; zımpara/tel fırça ile yüzey hazırlığı yapın.
Çerçeve Yerleşimi ve Ankraj
Çerçeve; plan ve kot ölçülerine uygun biçimde yerleştirilir. Geçici sabitleme için kama veya çelik ankrajlar kullanılabilir. Oturma harcı tamamen çekmeden kapak deneme amaçlı yerine konularak oturuş ve boşluklar test edilir.
Kapak-Çerçeve Toleransları ve Kilit Sistemleri
Kompozit kapaklarda 0.5–1.5 mm aralığında değişen toleranslar normaldir. Bu tolerans; ısıl genleşme, toz-partikül birikimi ve su tahliyesi için gereklidir. Kilit sistemli kapaklarda;
- Kilitleme noktasının doğru oturduğu; çapak veya harç fazlası kalmadığı kontrol edilir.
- Paslanmaz elemanlar hafif yağlanır; aşırı yağlama toz tutar.
- Kilit çok sıkı ise üretici toleranslarına göre ayar yapılır.
Torklama ve Emniyet
Kapak veya çerçevede civata-somun bağlantıları varsa, üreticinin belirttiği tork değerleri uygulanmalıdır. Rastgele sıkma; gevşeme, rezonans veya çatlama riskini artırır. Tork anahtarı kullanımı zorunludur.
Yüzey Tesviyesi ve Kaplama Geçişi
Çerçevenin çevresindeki kaplama (asfalt, parke, beton) ile seamless bir geçiş hedeflenmelidir. Kaplama şişkin kalırsa kar-buz temizleme ekipmanları kapağa takılır; düşük kalırsa su birikir. Her iki durumda da erken aşınma ve ses/çıtırtı görülebilir.
Fonksiyon Testleri
- Aç-kapa testi: Kapak sorunsuz açılıp kapanmalı; sürtünme yok denecek kadar az olmalıdır.
- Ses testi: Üstünden geçişte anormal ses olmamalı; ses çoğunlukla yanlış oturuşa işarettir.
- Sızdırmazlık: Yağış simülasyonu/temel su testi ile havuzlanma gözlenmeli; gerekli eğimler sağlanmalıdır.
Soğuk İklimlerde Ek Önlemler
Kış bölgelerinde don-çözül döngüsü sık görüldüğünden, oturma harcının bu döngülere dayanıklı tipte olması ve kapak yüzeyinin kaymaz desenli seçilmesi önerilir. Kaldırma noktalarına buz dolması durumunda mekanik zorlamadan kaçının; kontrollü çözdürme uygulayın.
Bakım ve Periyodik Kontrol
- Sezon öncesi: Oturuş, kilit, yüzey temizliği.
- Sezon içi: Aşırı yağış/kar sonrası hızlı kontrol.
- Sezon sonu: Detaylı muayene, gerekirse parça değişimi.
SSS – Montaj Hataları ve Çözümleri
Kapaktan ses geliyor, neden?
En yaygın sebep yanlış oturuş veya tolerans dışı boşluktur. Yüzey tesviyesi ve otURUŞ yeniden değerlendirilmelidir.
Kilit çok sıkı/gevşek, ne yapmalı?
Üretici toleranslarına göre ayarlama yapılmalı; gerekirse kilit elemanı değiştirilmelidir.
Harç kenarları çatladı, çözüm?
Büzülmesi düşük, donmaya dayanıklı harçla yenileme yapılmalı; yüzey su tahliyesi iyileştirilmelidir.
Sonuç
Kompozit kapaklar, doğru sınıf ve standartlara uygun montaj ile onlarca yıl güvenle hizmet verir. Bu rehberdeki planlama, zemin hazırlığı, tolerans, kilit, tork ve test adımlarına uyarak; gürültü, gevşeme, sızdırma ve erken aşınma gibi sorunları daha oluşmadan engellersiniz.